Gezamenlijk gezag en eenhoofdig gezag

Het ouderlijk gezag omvat ingevolge de wet de plicht en het recht van ouders om hun minderjarige kinderen te verzorgen en op te voeden. In ieder geval omvat het ouderlijk gezag de zorg en verantwoordelijkheid voor het welzijn en de veiligheid van het kind en het bevorderen van zijn of haar ontwikkeling. Denk hierbij aan onder andere schoolkeuzes, beslissingen omtrent medische behandelingen en het aanvragen van een paspoort.

Er kunnen nooit meer dan twee mensen het gezag hebben over een minderjarige. Gezag wordt van rechtswege verkregen of via een verzoek bij de rechtbank. Tevens blijven ouders na echtscheiding gezamenlijk belast met de uitoefening van het ouderlijk gezag over hun (minderjarige) kinderen.

Toch kunnen er zich situaties voordoen, waarin iemand alleen het gezag over de minderjarige wil hebben. Soms zijn beide ouders het daar over eens, soms ook niet. In alle gevallen moet de ouder die belast wil worden met het eenhoofdig gezag over de minderjarige een verzoek indienen bij de rechtbank. Bijstand van een advocaat is daarbij verplicht.

Het verkrijgen van eenhoofdig gezag is geen vanzelfsprekendheid. De rechter is namelijk, net als de wetgever, van mening dat gezamenlijk gezag het uitgangspunt moet zijn. Ouders moeten samen belangrijke beslissingen over het kind nemen en de rechtbank zal dan ook niet zonder meer overgaan tot wijziging van het gezag. Een leidend criterium voor de rechter daarbij is of er een onaanvaardbaar risico is dat het kind klem of verloren zou raken tussen de ouders en niet te verwachten is dat hierin binnen afzienbare tijd voldoende verbetering zou komen of dat wijziging van het gezag in het belang van het kind noodzakelijk is. De rechter kijkt dus altijd naar alle omstandigheden van het geval en passeert nimmer het belang van het kind.

Om de rechter van bovengenoemde criteria te overtuigen, zult u van goede huizen moeten komen. Het enkel aanvoeren van slechte communicatie tussen partijen, of wellicht weinig tot geen communicatie, is niet voldoende.

Naast een verzoek om eenhoofdig gezag, kan een van de ouders de rechter ook verzoeken de andere ouder het gezag te ontnemen (ontzetting). Hiervoor gelden nog strengere maatstaven. Denk hierbij aan grove verwaarlozing van de verzorging en opvoeding van het kind en strafrechtelijke veroordelingen.

In het geval de rechter een verzoek tot eenhoofdig gezag toewijst dan wel een van de ouders van het ouderlijk gezag ontzet, is deze beslissing niet voor eeuwig. De ouder die het gezag heeft verloren, kan de rechter op een later moment immers verzoeken om hem of haar weer (samen met de andere ouder) met het gezag te belasten. Tenzij er op dat moment al twee personen het gezag over de minderjarige hebben.

Het ouderlijk gezag levert, voornamelijk na echtscheiding, nog al eens problemen op. Probeert u er altijd eerst samen uit te komen. Verleent uw ex-partner geen toestemming voor bijvoorbeeld een vakantie of een medische behandeling, kunt u zich tot de rechtbank wenden met het verzoek om vervangende toestemming. Mocht u onderbouwd en gegrond vrezen dat uw kind klem of verloren raakt tussen beide ouders en is er alles aan gedaan op een oplossing te vinden maar mocht dat niet baten, kan een verzoek tot wijziging van het gezag wellicht uitkomst bieden.

Geschreven door: Judith van Berlo