Wetsvoorstel automatisch ouderlijk gezag voor vaders/duomoeders
02 februari 2017 mw. mr. Maas-van Weert
D66-Kamerlid Vera Bergkamp en VVD-Kamerlid Jeroen van Wijngaarden hebben op 15 november 2016 een wetsvoorstel ingediend strekkende tot de wettelijke verankering van het automatische ouderlijk gezag voor vaders.
Op dit moment is het wettelijk zo geregeld dat er twee afzonderlijke handelingen nodig zijn voor ongetrouwde vaders om zowel de erkenning van als het ouderlijk gezag over het kind te regelen. Bij getrouwde vaders komt het vaderschap en het ouderlijk gezag automatisch tot stand vanwege het huwelijk met de moeder. Als de ouders van een kind niet getrouwd zijn, zal de vader het kind eerst moeten erkennen om ook juridisch de vader van zijn kind te worden. Erkenning kan zowel voor als na de geboorte geregeld worden.
Naast de erkenning kan de vader -na de geboorte- met toestemming van de moeder ook het ouderlijk gezag over het kind aanvragen. Dit gezamenlijke verzoek kan eenvoudig (door middel van de DigiD) worden ingediend bij de Rechtbank. Er wordt dan een aantekening geplaatst in het gezagsregister zodat beide ouders voortaan belast zijn met het ouderlijk gezag en dus beslissingen kunnen nemen over het kind.
Niet alle vaders vragen na de geboorte van hun spruit echter het ouderlijk gezag aan. Ik hoor in mijn praktijk vaak dat dit komt omdat niet alle vaders op de hoogte zijn van het feit dat het ouderlijk gezag afzonderlijk moet worden geregeld en dus niet automatisch door de erkenning tot stand komt. Soms zijn de ouders niet op de hoogte van de afzonderlijke procedures en soms komt het er ondanks de eenvoudige procedure simpelweg niet van om dit te regelen. Het gevolg is dat in die situaties alleen de moeder het gezag over het kind heeft. Vader heeft dan in feite niets te vertellen over de kinderen. In de praktijk ontstaan hierdoor vooral problemen wanneer de relatie tussen de ouders wordt verbroken of als moeder komt te overlijden. Er zijn weliswaar mogelijkheden om deze omissie vervolgens te herstellen, indien moeder niet meewerkt kan er zelfs toestemming aan de rechter worden gevraagd, maar in elk geval ontstaat er een in mijn visie onwenselijke situatie indien het gezag niet vanaf de geboorte wordt geregeld. Ook uit een enquête die is afgenomen onder leden van de Vereniging van Familierecht Advocaten Scheidingsmediators (vFAS) blijkt dat volgens bijna 70 procent van de respondenten de huidige regelgeving regelmatig tot juridische procedures leidt.
Door indiening van het wetsvoorstel proberen D66 en VDD een einde te maken aan dit wettelijk uitgangspunt. Zij willen op dit onderdeel gelijke rechten voor ongetrouwde ouders. Het wetsvoorstel geldt overigens niet alleen voor vaders, maar ook voor duomoeders. Het wetsvoorstel beoogt de wet zo te wijzigen dat het ouderlijk gezag voortaan automatisch ontstaat bij de erkenning. Het wetsvoorstel draait de hoofdregel dus om: geen ‘nee, tenzij’, maar ‘ja, tenzij’. Dit neemt overigens niet weg dat zich bijzondere situaties kunnen voordoen, waardoor er geen ouderlijk gezag moet worden toegekend, maar in deze situaties wordt in de nieuwe wettelijke regeling ook voorzien.
De verwachting is dat het wetsvoorstel niet voor de verkiezingen in maart 2017 wordt behandeld. Aldus is het maar de vraag of het wetsvoorstel ook tot een concrete wetswijziging zal leiden. Veel zal afhangen van het politieke klimaat na de verkiezingen. Tot op heden hebben PvdA, SP en PVV in ieder geval positief op het plan gereageerd. To be continued…