Ouderschap en samenwoners

Is een kind geboren uit het huwelijk of een geregistreerd partnerschap van een man en een vrouw, dan is de vrouw uit wie het kind is geboren automatisch de juridisch moeder van dat kind en de man is automatisch de juridisch vader van het kind. De man hoeft in een dergelijke situatie het kind niet te erkennen en hoeft evenmin het ouderlijk gezag aan te vragen. Voor samenwoners ligt dit anders. Voor samenwoners is het juridisch ouderschap en het gezamenlijk gezag namelijk niet automatisch door de wet geregeld.

Het juridisch ouderschap bij samenwoners
De wet maakt hierbij een onderscheid tussen de moeder van het kind en de vader van het kind. Bij samenwoners is het namelijk zo dat de moeder (uit wie het kind wordt geboren) al direct bij de geboorte juridisch moeder is van het kind. Ook is de moeder automatisch belast met het ouderlijk gezag over het kind. Voor mannen (vaders) is dit anders. Om als man (ook) juridisch ouder van een kind te worden, is een extra handeling nodig. Zo moet de man – in tegenstelling tot bij een huwelijk of een geregistreerd partnerschap – het kind erkennen. Hiervoor dient men een afspraak te maken bij de gemeente en wordt een erkenningsakte opgemaakt. De man hoeft hierbij niet te wachten totdat het kind geboren is, maar kan het kind ook al erkennen tijdens de zwangerschap. De moeder van het kind moet hiervoor toestemming geven. Doet de moeder dat niet, kan de man zich tot de rechtbank wenden met het verzoek om vervangende toestemming te verlenen, zodat het voor hem alsnog mogelijk is om het kind te erkennen. Door de erkenning ontstaat een juridische band (familierechtelijke betrekking) tussen de vader en het kind. Dit brengt met zich mee dat de vader het kind moet onderhouden en tevens krijgt de vader automatisch een omgangsrecht met het kind mocht de relatie met de moeder van het kind worden verbroken. Ook worden de vader en het kind elkaars wettelijke erfgenamen en kan het kind de achternaam van de vader dragen. 

Gezag
Door de erkenning heeft de juridisch vader van een kind nog geen ouderlijk gezag. In de praktijk zie ik vaak dat men hier wel vanuit gaat. Echter, voor het verkrijgen van gezamenlijk ouderlijk gezag is bij samenwoners ook een extra handeling nodig. Het gezamenlijk gezag moet namelijk officieel worden aangevraagd. Dat kan tegenwoordig heel eenvoudig via de website: www.rechtspraak.nl. Pas op het moment dat ook deze stap succesvol is afgerond, heeft de vader van het kind ook ouderlijk gezag. De vader is dan samen met de moeder de wettelijk vertegenwoordiger van het kind en daarnaast hebben zij beiden de verplichting om het kind te verzorgen en op te voeden. Ook voor het aanvragen van gezamenlijk gezag heeft de vader dus medewerking nodig van de moeder. Weigert de moeder hieraan mee te werken? Ook dan kan de vader zich tot de rechtbank wenden. Hij kan dan (door tussenkomst van een advocaat) een verzoekschrift indienen tot het verkrijgen van gezamenlijk gezag. De rechtbank neemt vervolgens een beslissing. In iedere specifieke situatie kan de rechter tot een ander oordeel komen, echter het uitgangspunt van de wetgever is gezamenlijk gezag. In de meeste gevallen zal de rechter dan ook bij dat uitgangspunt aansluiten.

Bent u enkel samenwonend en is er een kindje op komst? Dan is het goed dat u zich hiervan bewust bent. In de praktijk zie ik met regelmaat dat men zich hiervan niet geheel bewust was bij het krijgen van een kind en dat geeft in sommige gevallen veel gedoe achteraf met in het ergste geval tijdrovende en kostbare procedures bij de rechtbank. Heeft u vragen hierover of wenst u juridisch advies of juridische bijstand voor bijvoorbeeld het vragen van vervangende toestemming voor erkenning en/of het verkrijgen van gezamenlijk gezag? Neem dan gerust contact met ons op. Wij helpen u graag!