Gesloten jeugdhulp

De kinderrechter kan een machtiging verlenen om een minderjarige gedurende dag en nacht uit huis te plaatsen, als dit noodzakelijk is in het belang van de verzorging en opvoeding van de minderjarige of tot onderzoek van diens geestelijke of lichamelijke gesteldheid. Maar wat als een uithuisplaatsing in een pleeggezin of een residentiële setting (open groep) niet voldoende is om de ernstige ontwikkelingsbedreiging bij de minderjarige weg te nemen? De wet biedt dan de kinderrechter de mogelijkheid om een machtiging gesloten jeugdhulp af te geven, zodat de minderjarige in een accommodatie voor gesloten jeugdzorg kan worden geplaatst. In welke gevallen kan de kinderrechter een machtiging gesloten jeugdhulp verlenen?

Machtiging gesloten jeugdhulp

Een machtiging gesloten jeugdhulp kan slechts worden verleend indien naar het oordeel van de kinderrechter deze jeugdhulp noodzakelijk is in verband met ernstige opgroei- of opvoedingsproblemen die de ontwikkeling van de jeugdige naar volwassenheid ernstig belemmeren. Bovendien dient de opneming en verblijf noodzakelijk te zijn om te voorkomen dat de jeugdige zich aan deze jeugdhulp onttrekt of daaraan door anderen wordt onttrokken. Deze vereisten zijn cumulatief. Dat betekent dat aan beide gronden moet zijn voldaan. 

De gesloten plaatsing is een zeer ingrijpende maatregel. De jeugdige wordt niet alleen uit zijn vertrouwde omgeving weggehaald, maar in een gesloten setting geplaatst waar hij gedwongen behandeling krijgt. Een gedwongen gesloten behandeling vormt een inbreuk op de vrijheid en het privéleven van de jeugdige. Daarom moet een gesloten plaatsing aan zware zorgvuldigheidseisen voldoen. De wet geeft verschillende waarborgen die ervoor moeten zorgen dat de gesloten plaatsing enkel als uiterste middel wordt ingezet, als er geen minder verstrekkende alternatieven meer mogelijk zijn.

De belangrijkste waarborg is dat het verzoek tot het verlenen van een machtiging gesloten jeugdhulp de instemming behoeft van een gekwalificeerde gedragswetenschapper die de jeugdige met het oog daarop kort tevoren heeft onderzocht. Hier worden strenge eisen aan gesteld, juist omdat aan de verklaring van de gedragswetenschapper een groot gewicht wordt toegekend. De jeugdige moet persoonlijk worden onderzocht door de gedragswetenschapper.

Een andere waarborg is dat de jeugdige een advocaat (die gespecialiseerd is in het jeugdrecht) krijgt toegewezen, die tijdens de procedure zijn belangen behartigt. Deze advocaat zal het verzoek tot het verlenen van gesloten jeugdhulp met de jeugdige (en zijn ouders) bespreken en de jeugdige bijstaan tijdens de zitting.

Een machtiging gesloten jeugdhulp kan aan de orde komen indien een jeugdige onder toezicht is gesteld, de voogdij van een jeugdige berust bij een gecertificeerde instelling (zoals: Jeugdbescherming Brabant) of indien de wettelijke vertegenwoordiger instemt met de opneming en het verblijf. De kinderrechter kan de machtiging afgeven voor maximaal één jaar (in de praktijk is dit meestal voor zes maanden). De machtiging kan telkens met maximaal één jaar worden verlengd. De behandeling moet zo kort als mogelijk zijn (maar zo lang als nodig).

Procedure

Het verzoek tot het verlenen van een gesloten machtiging kan worden ingediend door het college van de gemeente waar de jeugdige zijn woonplaats heeft, of -indien sprake is van een kinderbeschermingsmaatregel- door de Raad voor de Kinderbescherming, de officier van justitie of de gecertificeerde instelling. Vervolgens zal er een zitting plaatsvinden waarbij de kinderrechter het verzoek zal behandelen. Voor deze zitting worden de jeugdige en zijn advocaat opgeroepen, alsmede de ouders/verzorgers van de jeugdige en de verzoeker. Zij mogen hun standpunt over het verzoek kenbaar maken. Nadat de belanghebbenden gehoord zijn, neemt een kinderrechter een beslissing over het verzoek tot het verlenen van een machtiging gesloten jeugdhulp.

Spoedmachtiging

In sommige gevallen kan een zitting niet worden afgewacht. De wet kent daarom aan de kinderrechter de mogelijkheid toe om een spoedmachtiging te verlenen, indien een machtiging niet kan worden afgewacht. Een spoedmachtiging kan slechts worden verleend indien naar het oordeel van de kinderrechter ‘onmiddellijke verlening van jeugdhulp noodzakelijk is in verband met ernstige opgroei- of opvoedingsproblemen die zijn ontwikkeling naar volwassenheid ernstig belemmeren, of een ernstig vermoeden daarvan, en  de opneming en het verblijf noodzakelijk te zijn om te voorkomen dat de jeugdige zich aan deze jeugdhulp onttrekt of daaraan door anderen wordt onttrokken’. Kortom, indien de situatie zodanig ernstig is dat er acuut dient te worden ingegrepen, kan een spoedmachtiging worden verleend.

Ook dan geldt de waarborg dat het verzoek de instemming behoeft van een gekwalificeerde gedragswetenschapper die de jeugdige met het oog daarop kort tevoren heeft onderzocht. Hierop geldt alleen een uitzondering als onderzoek feitelijk onmogelijk is (bijvoorbeeld als de jeugdige is weggelopen). De jeugdige krijgt ook bij spoedmachtigingen een advocaat toegewezen.

Een spoedmachtiging wordt verleend voor de duur van ten hoogste vier weken. Binnen deze termijn moet een zitting worden gepland waar alle betrokken partijen voor worden uitgenodigd. De kinderrechter zal dan beoordelen of de spoedmachtiging op de juiste gronden is verleend, en of er aanleiding is de machtiging te beëindigen. Doorgaans zal op deze zitting ook een verzoek aan de orde zijn voor het verlenen van een (reguliere) machtiging gesloten jeugdhulp.

Meer informatie

Omdat de gesloten plaatsing een zeer ingrijpende maatregel is, is het van belang dat de jeugdige en de ouders worden bijgestaan door een advocaat gespecialiseerd in het jeugdrecht (meer in het bijzonder in gesloten plaatsingen). Deze advocaat kan namens u of uw kind verweer voeren tegen het verzoek tot het verlenen van een machtiging gesloten jeugdhulp.

Is uw kind gesloten geplaatst in het kader van een spoedmachtiging, of is er verzoek ingediend tot het verlenen van een (reguliere) machtiging gesloten jeugdhulp? Neemt u dan contact met mij op.